Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,
Η εκλογή και η ανάληψη της αντιπροεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Συμβολαιογράφων από εμάς τους Έλληνες Συμβολαιογράφους, μας έφερε πολύ κοντά με την Ευρωπαϊκή Ένωση (Βρυξέλλες), τον χώρο που λαμβάνονται οι αποφάσεις για τις μορφές της νομικής λειτουργίας, άρα και του συμβολαιογραφικού λειτουργήματος τα αμέσως επόμενα χρόνια.
Σίγουρο είναι και το γνωρίζουμε λίγο-πολύ όλοι μας, ότι η Ευρωπαϊκή νομοθεσία με την μορφή των Ευρωπαϊκών κανονισμών έχει ήδη επηρεάσει, σε ορισμένους τομείς, σε μεγάλο βαθμό (κυκλοφορία δικαστικών αποφάσεων – σχέσεις οικογενειακού δικαίου – διαζύγια) σε άλλους τομείς λιγότερο προς το παρόν (διεθνές δικονομικό δίκαιο – δίκαιο real estate—συμβολαιογραφικό δίκαιο) την εφαρμογή Εθνικού δικαίου, δηλ. τις υποθέσεις του εκάστου Εθνικού κράτους – μέλους της Ε.Ε..
Οι Ευρωπαϊκές αρχές από το Νοέμβριο του 2015 εφαρμόζουν σχέδιο βελτίωσης της λειτουργίας του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και εν γένει παροχής της νομικής – συμβολαιογραφικής υπηρεσίας.
Παρατηρείται λοιπόν το φαινόμενο, μέρος της συνολικής δικαστικής ύλης να αποσπάται από τα τακτικά πολιτικά δικαστήρια και τον στενό πυρήνα της νομικής-συμβολαιογραφικής λειτουργίας και να μεταφέρεται (κατά ένα μέρος) σε εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης διαφοράς και παροχής νομικών υπηρεσιών εκτός της νομικής λειτουργίας π.χ. ηλεκτρονική επίλυση των καταναλωτικών διαφορών, προτυποποιημένα καταστατικά σύστασης εταιρειών.
Έτσι επηρεασμένη η Ε.Ε. σε μεγάλο βαθμό από την αγγλοσαξονική οικονομική λειτουργία προσπαθεί – και σε κάποιο σημείο το έχει επιτύχει – να μετασχηματίσει μέρος του δικαιοδοτικού έργου των δικαστηρίων και της εν γένει νομικής διαδικασίας και λειτουργίας σε παροχή υπηρεσιών παρεχομένων από τρίτους, που κατά κανόνα δεν είναι δικαστές, άμισθοι δημόσιοι λειτουργοί (συμβολαιογράφοι) και ενδεχομένως δεν είναι καν νομικοί.
Έτσι, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, είμαστε μπροστά στο μείζον θέμα της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, συνεπώς και του συμβολαιογραφικού λειτουργήματος, με την επίκληση της θέσης δήθεν μονοπωλιακής αντίθεσης προς τον ελεύθερο ανταγωνισμό του λειτουργήματός μας.
Μάλιστα, η παροχή των νομικών υπηρεσιών από τρίτους, μη νομικούς, ήδη έχει λάβει σάρκα και οστά στην Ε.Ε.. Υπάρχουν χώρες με παράδοση στο συμβολαιογραφικό θεσμό, στις οποίες όμως αναπτύσσονται και εφαρμόζονται τέτοιες μορφές υπηρεσιών, ακόμα και στα ακίνητα.
Το βασικό όχημα αυτών των υπηρεσιών, χωρίς τη συμμετοχή νομικού, είναι η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία, η οποία όμως αποτελεί συγχρόνως ευκαιρία αλλά και κίνδυνο, τόσο για τους δικαστές, δικηγόρους, συμβολαιογράφους, όσο και για την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε και παρουσιάζει τη συνεχώς μεταβαλλόμενη στρατηγική της για την ψηφιακά ενιαία αγορά της Ευρώπης.
Εκτιμώ πως ό,τι είναι ψηφιοποιήσιμο, αργά ή γρήγορα, θα ψηφιοποιηθεί. Η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη πανευρωπαϊκά.
Ως συμβολαιογράφοι μας αφορούν αναμφισβήτητα οι νέες τεχνολογίες. Μας αγγίζουν όμως ιδιαίτερα οι τεχνολογίες, στο μέτρο που μπορούν να μεταβάλλουν ουσιωδώς τα δεδομένα και του συμβολαιογραφικού λειτουργήματος, υπό την έννοια ότι οι τεχνολογίες αυτές διαθέτουν το δυναμικό να αποσπούν μέρος των συμβολαιογραφικών υπηρεσιών από τα συμβολαιογραφικά γραφεία και να το μεταφέρουν έξω από αυτά. Αυτές οι τεχνολογίες δεν επιδιώκουν απλώς να εξορθολογήσουν τεχνολογικά – ψηφιακά τις ψηφιακές εφαρμογές που αποσκοπούν στην καλύτερη διαχείριση επιμέρους πτυχών του συμβολαιογραφικού λειτουργήματος, όπως η αρχειοθέτηση, η αναζήτηση πηγών, ηλεκτρονικοποίηση της διαδικασίας, συγκομιδής της φορολογικής ύλης κ.λπ. Δίνουν τη δυνατότητα επίλυσης ενός νομικού – συμβολαιογραφικού προβλήματος με μερική ή ολική παράκαμψη του συμβολαιογράφου.
Αυτά μας απασχόλησαν και μας απασχολούν, ως Ελληνική συμβολαιογραφία, στις συναντήσεις μας με τα αρμόδια όργανα της Κομισιόν και με τους Ευρωπαίους συναδέλφους μας (Γερμανούς-Βέλγους-Ισπανούς-Βουλγάρους-Ούγγρους-Ρουμάνους) πρόσφατα.
Η ψηφιακή τεχνολογία εξελίσσεται συνέχεια και η συμβολαιογραφική υπηρεσία είναι υποχρεωμένη να εξελίσσεται και αυτή χωρίς να απολέσει τα βασικά της χαρακτηριστικά, πρωτίστως δε τα χαρακτηριστικά της άσκησης δημόσιας εξουσίας!!
Η χρήση αποκλειστικά ψηφιακών μέσων για τη μεταβίβαση ακινήτων στη Γαλλία και στο Βέλγιο, για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος στην Ισπανία, για τις εταιρείες και τα ακίνητα στη Γερμανία και την Ιταλία, για τις διαταγές πληρωμής στην Ουγγαρία, για τους πλειστηριασμούς στην Ελλάδα, για τα διαζύγια στη Ρουμανία, δείχνουν το δρόμο και τον απόλυτο προσανατολισμό για όλες τις Ευρωπαϊκές Συμβολαιογραφίες.
Η ψηφιακή τεχνολογία σίγουρα θα βελτιώσει ορισμένες από τις νομικές υπηρεσίες, στο μέτρο που θα τις εξορθολογήσει.
Ως προς το σημείο αυτό, η ψηφιακή τεχνολογία για μας τους Ευρωπαίους συμβολαιογράφους, είναι ευπρόσδεκτη και αναπόφευκτη. Η παρακολούθηση των εξελίξεων, ιδίως του ανταγωνισμού, που δημιουργούν οι έξυπνες συμβάσεις στους δικηγόρους και στους συμβολαιογράφους, η εμπρόθεσμη και εμπεριστατωμένη ενημέρωση των συμβολαιογράφων από τα συνδικαλιστικά όργανά μας, σε πανευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο για τα τεκταινόμενα, μέσω των νέων τεχνολογιών και της λήψης σχετικών αποφάσεων από την Ε.Ε., εκτιμώ ότι είναι ιδιαίτερα σκόπιμη, άμεση και απόλυτη για τον Συμβολαιογραφικό θεσμό.
Όπως είπε και ένας Έλληνας καθηγητής Νομικής Σχολής, το μέλλον αναμένεται να είναι διπλά ενδιαφέρον, επειδή θα είναι διαφορετικό από το παρόν και μάλλον πολύ πιο διαφορετικό από αυτό που προβλέπουμε ότι θα είναι.
Το παραπάνω κείμενο αποτελεί αναφορά του ουσιώδους τμήματος του περιεχομένου της εισήγησης μου στη Γενική Συνέλευση της Ένωσης Ευρωπαϊκών Συμβολαιογραφιών (CNUE) την Παρασκευή 29.03.19.
Με τιμή
Ο Πρόεδρος
Γεώργιος Ρούσκας