Αγαπητοί συνάδελφοι,
Αρχικά ελπίζω και εύχομαι να είστε καλά στην υγεία σας, τόσο οι ίδιοι όσο και οι οικογένειές σας.
Είναι εμφανές σε όλους, ότι διανύουμε μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, μία πρωτοφανή κρίση, πρωτίστως και σε άμεσο χρονικό ορίζοντα σε σχέση με την υγεία μας αλλά και με άμεσες και μακροχρόνιες σοβαρότατες οικονομικές συνέπειες, η οποία, μάλιστα, για τη χώρα μας έρχεται ακριβώς τη στιγμή, που μόλις αρχίζαμε να βγαίνουμε από την προηγούμενη δεκάχρονη οικονομική κρίση.
Ασφαλώς, η πρώτη φροντίδα και σκέψη όλων μας τη στιγμή αυτή, είναι η προστασία της υγείας της δικής μας και των αγαπημένων προσώπων μας, καθώς και η προσμονή για τη στιγμή, κατά την οποία θα λήξει αυτή η –απολύτως αναγκαία, αλλά εξαιρετικά ιδιότυπη– κατάσταση ανάγκης και θα επανέλθουμε σε μία κανονική καθημερινότητα.
Όταν, όμως, με το καλό, παρέλθει η περίοδος των έκτακτων μέτρων, είναι αναπόφευκτο ν’ αντιμετωπιστεί η επόμενη ημέρα, η οποία θα είναι δύσκολη και με μεγάλες προκλήσεις, τόσο γενικότερα όσο και ειδικότερα για εμάς τους συμβολαιογράφους. Αφενός θα υποστούμε (ήδη υφιστάμεθα) όλοι τον αντίκτυπο των μέτρων στην οικονομία, ο οποίος, τόσο για τη χώρα μας όσο και παγκοσμίως, είναι τεράστιος. Αφετέρου η παρούσα κατάσταση επιτάχυνε εξελίξεις προς τις οποίες, ούτως ή άλλως, κινούνταν η χώρα μας και η Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικότερα, σε σχέση με την άσκηση της συμβολαιογραφίας. Αναφέρομαι, βεβαίως, στην εξ αποστάσεως προσφορά υπηρεσιών και ειδικότερα στην ηλεκτρονική συμβολαιογραφία.
Ήδη, πριν από την κρίση του κορονοϊού, βρισκόταν σε εξέλιξη η διαδικασία για την ίδρυση εταιριών εξ αποστάσεως, χωρίς να απαιτείται αυτοπρόσωπη παρουσία των ενδιαφερομένων σε κανένα στάδιο της διαδικασίας. Η σχετική οδηγία έχει υιοθετηθεί ήδη από το 2019 και πρόκειται να τεθεί σε ισχύ από το καλοκαίρι του 2021. Ταυτόχρονα, βρισκόταν σε ιδιαίτερα προχωρημένο στάδιο η συζήτηση για τη θέσπιση κοινοτικών οδηγιών που να προβλέπουν αντίστοιχες διαδικασίες για άλλα αντικείμενα του ενδιαφέροντός μας (συμβόλαια, διαθήκες, κ.λπ.).
Οι εξελίξεις προς την κατεύθυνση αυτή, τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και εσωτερικά στη χώρα μας, επιταχύνονται εξαιρετικά με την παρούσα κρίση. Μεγάλο μέρος των διοικητικών διαδικασιών ψηφιοποιείται και διεξάγεται πλέον διαδικτυακά, ενώ παράλληλα επιταχύνεται η εξοικείωση επιχειρήσεων και ιδιωτών με τη χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών και του διαδικτύου για τη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους από την «πολυθρόνα του σπιτιού τους», γεγονότα που αναγκαστικά ακολουθούνται από την απαίτησή τους για την παροχή όσο το δυνατόν περισσότερων υπηρεσιών με τον τρόπο αυτό, προς διευκόλυνσή τους.
Στα πλαίσια αυτά, εντείνεται κι ένας κίνδυνος για εμάς τους συμβολαιογράφους, ο οποίος έχει ήδη κατά καιρούς παρουσιαστεί. Εκφράζεται από διάφορους κύκλους η άποψη ότι, στο βαθμό που θα δημιουργηθούν οι ηλεκτρονικές, ψηφιοποιημένες διαδικασίες, ο ρόλος μας δεν θα είναι πλέον απαραίτητος και μπορούμε να παραλειφθούμε από τις σχετικές διαδικασίες (ακόμη και για τα συμβόλαια έχουν εκφρασθεί σχετικές απόψεις, λ.χ. μία πλατφόρμα να προσφέρει την «εύκολη και γρήγορη» κατάρτισή τους, με φθηνό κόστος, το οποίο, φυσικά, θα ωφεληθούν οι όποιες εταιρίες διαχειρίζονται την πλατφόρμα αυτή και να εξαλειφθεί η δική μας συμμετοχή, με το επιχείρημα της ταχύτητας και του μικρότερου κόστους).
Η απάντησή μας στις παραπάνω προκλήσεις και κινδύνους δεν είναι δυνατό να συνίσταται στην άρνηση της ηλεκτρονικής συμβολαιογραφίας, γιατί, απλούστατα, μία τέτοια αντίδραση είναι καταδικασμένη να αποτύχει και σίγουρα θα μας περιθωριοποιήσει. Είμαστε υποχρεωμένοι να συμβαδίσουμε με τις επιταγές των καιρών.
Πρέπει, λοιπόν, να είμαστε έτοιμοι να προσαρμοστούμε στο νέο περιβάλλον. Εμείς γνωρίζουμε καλά, ότι η κατάρτιση των συμβολαίων, αλλά και κάθε συμβολαιογραφική πράξη, είναι πολύ περισσότερα από τη διοικητική διεκπεραίωση εγγράφων και βεβαιώσεων. Ο ρόλος του συμβολαιογράφου είναι αυτός του εγγυητή της ασφάλειας των συναλλαγών, με την έννοια του εγγυητή της αυθεντικότητας της βούλησης των συμβαλλομένων και του περιεχομένου της συμφωνίας τους. Επιπλέον, κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και μόνο εμείς διαθέτουμε την εμπειρία αντιμετώπισης της κάθε ιδιαιτερότητας.
Όμως, αν δεν συνδυάσουμε τα παραπάνω με τη γρήγορη, εύκολη και με ψηφιακό τρόπο παροχή των υπηρεσιών μας, οι (καθόλου αθώες και απαλλαγμένες από συμφέρον) φωνές που θα επικαλούνται την ανάγκη δήθεν εύκολης και φθηνής διεκπεραίωσης, με την παράλειψη του συμβολαιογράφου, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να αποκτήσουν ευήκοα ώτα, ιδίως αν συνδυάσουν τα επιχειρήματά τους με το επιπλέον επιχείρημα προς τους εκάστοτε κυβερνώντες, της δυνατότητάς τους, στα πλαίσια της παροχής «ολοκληρωμένων» υπηρεσιών, να αναλάβουν και μέρος των διοικητικών διαδικασιών που επωμίζεται η δημόσια διοίκηση, «ελαφρύνοντάς» την.
Ίσως κάποιοι από εσάς, διαβάζοντας αυτή την επιστολή μου, σκέφτεστε ότι, στη σημερινή κατάσταση, με δραματικά παρόντα τον κίνδυνο υγείας αλλά και με άμεσα τα οικονομικά προβλήματα και δυσκολίες κάθε συναδέλφου από την ουσιαστική αναστολή της οικονομικής δραστηριότητας, είναι εκτός χρόνου το να ασχολείται και να σας απασχολεί ο Πρόεδρος του Σ.Σ.Ε.Α.Π.Α.Δ. και της Συντονιστικής Επιτροπής με τα ζητήματα της ηλεκτρονικής συμβολαιογραφίας. Όμως, συνάδελφοι, δυστυχώς τα ζητήματα αυτά δεν αναφέρονται σε κάποιο μακρινό μέλλον. Τίθενται ήδη εκ των πραγμάτων και θα είναι απολύτως παρόντα, αμέσως μόλις αρθούν τα έκτακτα μέτρα κι αρχίσει η ενασχόληση με το μέγα θέμα των οικονομικών συνεπειών του κορονοϊού.
Η προσαρμογή μας στις νέες συνθήκες είναι αναγκαία, με διατήρηση του ρόλου μας, του συνόλου της συμβολαιογραφικής μας ύλης (και προσθήκη, κατά το δυνατόν, νέων αντικειμένων) και ασφαλώς με διατήρηση της θέσης του συμβολαιογράφου ως, εκ του νόμου και της ιδιαίτερης θέσης του, τρίτου αξιόπιστου εγγυητή της αυθεντικότητας της βούλησης των συμβαλλομένων και του περιεχομένου των συμφωνιών τους. Για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού, απαιτείται η εξεύρεση, προώθηση και προβολή εκ μέρους μας λύσεων που να συνδυάζουν τη διευκόλυνση των συναλλασσομένων (και της δημόσιας διοίκησης, προκειμένου να πετύχουμε την ευνοϊκή θέση της Πολιτείας στα αιτήματά μας), με τη βελτιστοποίηση των πλεονεκτημάτων της μοντέρνας τεχνολογίας και ως προς εμάς, ώστε να καταστεί, με τη χρήση της, ευκολότερη η εργασία μας.
Τελειώνοντας, εύχομαι σ’ εσάς και στις οικογένειές σας υγεία και δύναμη, και σύντομα οι σημερινές δυσκολίες ν’ αποτελούν απλώς μια δυσάρεστη ανάμνηση.
Με τιμή
Ο Πρόεδρος
Γεώργιος Ρούσκας